Ćirilica je u Bosni i Humu bila raširenija od glagoljice pa je i ćirilskih spomenika znatno više nego glagoljskih. Bosanska ćirilica, paleografski bitno ne odstupa od srpske ćirilice, s tim što je ona u odnosu na nju konzervativnija, ustvari, oblici slova zadržavaju starije forme. Ne možemo sa sigurnošću odrediti začetke ove vrste pisma, ali se Humača ploča iz 11. stoljeća uzima kao njena najstarija potvrda. Dakle, 12. stoljeće se uzima kao vrijeme kada se počinje upotrebljavati bosanska ćirilica. Za bosansku ćirilicu u literaturi srećemo različite nazive: zapadna bosanska ćirilica, zapadna varijanta ćirilskog brzopisa, zapadna ćirilica. Historijski gledano, bosanskom su ćirilicom pisani različiti tipovi tekstova: biblijski tekstovi, povelje, pisma, darovnice. Ovim su pismom pisani i natpisi na stećcima. Ovaj je tip pisma u Bosni bio u upotrebi do 15. stoljeća, nakon čega se razvija poseban tip pisma koji nazivamo bosančica (rukopisna ćirilica, brzopis). U literaturi se ponekad za zapadna, bosanska ćirilica koristi i termin bosančica. Međutim, bosančica i zapadna ćirilica nisu sadržajno zamjenjivi termini te je zapadna ćirilica hiperonim za različite vrste pisama kakve su se razvijale na zapadnom Balkanu. Ćirlica većine bosanskih spomenika zadržava, dakle, u pravopisu neke značajne crte glagoljičkoga sistema, dok se paleografski bitno ne razlikuje srpske ćirilice, osim što zadržava neke arhaičnija rješenja, odnosno čuva pojedine starije slovne oblike. Tako npr. a, č, t i omega imaju arhaičniju formu. Najznačajnije ortografske crte koje služe za identifikaciju bosanskih spomenika jesu pisanje jata u vrijednosti ja i e za je na početku riječi i u postvokalnome položaju. Ovaj je način bilježenja preuzet iz glagoljice, dok srpsku ćiriličnu rašku normu, vjerovatno pod ruskim utjecajem, karakteriziraju prejotirani vokali ja, je i ju. Ne bilježi se palatalno lj i nj što odgovara ortografiji najstarijih glagoljskih spomenika, dok se u srpskom raškom pravopisu palatalnost obilježava prejotiranim vokalima ja i je iza l i n.

Bosančica je specifični oblik bosanske ćirilice čije se grafijske odlike u začecima mogu pronaći još u najstarijem južnoslavenskom ćiriličnom spomeniku epistolarnog žanra na narodnom jeziku – Povelji Kulina bana, te drugim srednjovjekovnim spomenicima različitih žanrova narodne provenijencije, poput epitafa sa stećaka, razvijajući se direktno i indirektno iz bosanske redakcije staroslavenskog jezika. Tokom svoga dugog historijskog razvoja, uvjetovanog vremenom, mjestom, namjenom, tradicijom pismenosti i sl. u formi specijalizirane vrste ćirilice, bosančica će svoj vrhunac doživjeti u 17. st. u formi tzv. krajišničke pismenosti, iako će u upotrebi u Bosni biti do 20. st.