Bosanski ejalet predstavljao je jednu od najznačajnijih upravnih jedinica Osmanskog Carstva na prostoru jugoistočne Evrope. Ustanovljen je 1580. godine, i to ne kao puka administrativna reorganizacija, već kao odgovor na strateške, političke i vojne potrebe carstva u tadašnjoj „graničnoj zoni“ prema habsburškoj i mletačkoj sferi uticaja. Njegova uspostava označila je institucionalizaciju bosanske teritorije kao osmanske pogranične pokrajine s visokim stepenom vojne mobilizacije i administrativne pažnje.

U osmanskoj hijerarhiji, ejalet (turski: eyalet, arapski korijen: wilāya) bio je najviši oblik teritorijalne i upravne podjele nakon središnje vlasti – pandan današnjoj „pokrajini“ ili „proviniciji“. Svaki ejalet predvodio je beglerbeg (kasnije i valija), čija je dužnost bila da upravlja teritorijom, provodi zakone, nadzire poreski sistem i, naročito, komanduje vojnom silom – timarskim spahijama i kapetanijama. Bosanski ejalet nije bio strogo jedinstvena teritorijalna cjelina – sastojao se od više manjih upravnih jedinica, zvanih sandžaci.

U prvim decenijama postojanja, ejalet je obuhvatao sljedeće sandžake: Bosanski sandžak (sjedište u Sarajevu), Hercegovački sandžak (sjedište u Mostaru), Zvornički sandžak, Kliški sandžak, Pakrački sandžak (kratkotrajno), i kasnije Bihaćki sandžak. Ove jedinice nisu bile samo teritorijalne, već i fiskalne i vojne – unutar njih su djelovali kadiluci (sudske oblasti), nahije (opštine), i nizovi timarskih posjeda koji su činili osnovu osmanske feudalne ekonomije.

Mustafa Dedović