Druga viteška brigada bila je brigada u sastavu Prvog korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine.
Mjesto i uloga Druge viteške motorizovane brigade u okviru Prvog korpusa Armije RBiH bila je od presudnog značaja. Njena borbena dejstva i odlučna odbrana sjeverozapadnog dijela Sarajeva imali su ključnu stratešku vrijednost. Zbog toga se s pravom postavlja pitanje da li bi grad Sarajevo, a samim tim i Bosna i Hercegovina, opstali bez aktivnog učešća ove brigade. Njeni borci su, svojom hrabrošću i požrtvovanošću, igrali jednu od najvažnijih uloga u odbrani glavnog grada tokom najtežih dana opsade.
Brigada je zvanično formirana 1. oktobra 1992. godine spajanjem Prvog samostalnog bataljona Okružnog štaba odbrane Sarajevo, formiranog 19. maja 1992. godine, i 15. pješadijske brigade Teritorijalne odbrane Novi Grad, osnovane 1. jula 1992. godine. Ključnu ulogu u formiranju ovih jedinica u sarajevskim naseljima Buća Potok, Boljakov Potok, Briješće i Sokolje imao je Safet Zajko, koji je nakon toga postao komandant novoformirane brigade.
Oko 7.000 boraca Druge viteške motorizovane brigade pokazalo izuzetnu hrabrost u odbrani Sokolja, Buća Potoka i Boljakovog Potoka, kao i u oslobodilačkim borbama na Žuči, Treskavici, Bjelašnici i Crnoriječkoj visoravni. Brigada je dala 461 poginulog šehida i borca, dok je više od 1.200 njenih pripadnika ranjeno, neki i više puta. Poznata po svojoj hrabrosti i odlučnosti, brigada je učinila sve što se moglo učiniti u ratnim okolnostima, časno braneći Bosnu i Hercegovinu. Odbranila je sjeverozapadne prilaze Sarajevu i neviđenom hrabrošću svojih boraca oslobodila područja Smiljevići, Čengići, Živkovići, Žuč i Mijatovića Kosu.
Prve borbene aktivnosti jedinica koje su kasnije činile 2. vitešku motorizovanu brigadu počele su 5. aprila 1992. godine na Šiljevića brdu iznad Boljakovog Potoka, kada je došlo do prvih sukoba s jedinicama Vojske Republike Srpske. Uslijedile su borbe za kasarnu Jusuf Džonlić, od sredine maja do sredine juna 1992. godine, koje su bile od presudnog značaja za odbranu Sarajeva. Zatim je 16. maja 1992. godine vođena Pofalićka bitka.
Jedan od najznačajnijih uspjeha brigade bila je odbrana naselja Sokolje u decembru 1992. godine. Vojska Republike Srpske je pokušala da zauzme ovo naselje i 27. januara i 18. marta 1993. godine, ali su obje ofanzive bile uspješno odbijene. Zbog toga je Sokolje dobilo naziv naselje heroja.
U borbama na Mijatovića kosi 12. juna 1993. godine poginuo je zamjenik komandanta brigade Safet Isović, poznat pod nadimkom Tigar sa Žuči. Pet dana kasnije, 17. juna 1993. godine, na istom mjestu poginuo je i komandant brigade Safet Zajko, čija je smrt ostavila dubok trag u historiji brigade i odbrane Sarajeva.
Na svom ratnom putu, 38 pripadnika Druge motorizovane brigade odlikovano je najvišim ratnim priznanjem Zlatni ljiljan. Za posebne zasluge u odbrani Republike, zaštiti stanovništva, pokazanu hrabrost, odlučnost i požrtvovanje u izvršavanju borbenih i drugih zadataka, te za postignute ukupne rezultate u borbi protiv agresora, 15. aprila 1993. godine, povodom prve godišnjice Armije RBiH, Štab vrhovne komande Oružanih snaga Republike BiH dodijelio je brigadi počasni naziv viteška.
Druga viteška motorizovana brigada odlikovana je brojnim priznanjima za svoj doprinos u odbrani Bosne i Hercegovine. Među najznačajnijim su: Orden heroja oslobodilačkog rata, Orden za vojne zasluge sa zlatnim mačem, medalja za hrabrost, 35 odlikovanja Zlatni ljiljan, 7 srebrenih štitova i jedna počasna plaketa. Ova priznanja svjedoče o hrabrosti, požrtvovanosti i odlučnosti pripadnika brigade tokom rata.
O Drugoj viteškoj motorizovanoj brigadi snimani su dokumentarni filmovi, a u znak sjećanja na hrabrost njenih boraca i doprinos u odbrani Sarajeva i Bosne i Hercegovine, jedna ulica u sarajevskom naselju Briješće, u općini Novi Grad, nosi ime ove brigade.
Kultura sjećanja na Drugu vitešku motorizovanu brigadu čuva se kroz istoimeno udruženje koje okuplja njene bivše pripadnike i poštovaoce. Kroz različite aktivnosti, poput obilježavanja godišnjica, organizovanja tribina, izložbi, posjeta spomen-obilježjima i izdavanja publikacija, udruženje aktivno njeguje sjećanje na doprinos brigade u odbrani Sarajeva i Bosne i Hercegovine.
Adis Holjan
