Mustafa-beg (Mustaj) Fadilpašić rođen je u Sarajevu 1830. godine u jednoj od najuglednijih i najbogatijih porodica toga doba. Njegov otac Fadil-paša Šerifović bio je poznat kao bogati posjednik, pjesnik, kaligraf i politički vođa, a porodica je po predanju vodila porijeklo od Šerifa Ahmeda, doseljenika iz Kefe sredinom XVIII stoljeća. Mustafa je odrastao i školovao se u Carigradu, gdje je stekao obrazovanje i položaj mule, a određeni period proveo je i u Egiptu. U Sarajevo se vratio 1860. godine i iste godine postao član Medžilisa-idare. Oženio je Nuri Gradaščević, kćerku iz poznate porodice Gradaščevića i najveću pojedinačnu zemljoposjednicu u Bosni i Hercegovini, te rodicu vojskovođe Huseina Gradaščevića.
Nakon austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine 1878. godine imenovan je prvim gradonačelnikom Sarajeva. Na toj funkciji ostao je do smrti 1892. godine. Bio je i predsjednik Vakufskog povjereništva od 1882. godine. Tokom četrnaest godina na čelu grada proveo je niz reformi i započeo proces modernizacije Sarajeva, pretvarajući ga iz orijentalnog u srednjoevropski grad. Donio je prvi regulacioni plan kojim je predviđena zaštita i obnova Baščaršije, uveden je omnibus između Sarajeva i Ilidže 1880. godine, a pet godina kasnije pušten je u rad prvi tramvaj na konjsku vuču.
Za njegova mandata otvoreni su hoteli Evropa (1882) i Grand (1884), izgrađena je zgrada Zemaljske vlade Bosne i Hercegovine, današnja zgrada Predsjedništva BiH (1885), te objekti Direkcije željeznica i Ministarstva inostranih poslova. U tom periodu osnovan je i Zemaljski muzej BiH kao prva institucija te vrste u zemlji. Njegovim zalaganjem uspostavljena je meteorološka stanica na Bjelavama, a krajem osamdesetih godina XIX stoljeća izgrađeni su Katedrala Srca Isusova, Šerijatska sudačka škola, zgrada Prve gimnazije te nova banja na mjestu stare Isa-begove banje. U vrijeme njegove uprave obnovljen je i katolički vjerski život u Sarajevu, kada je Josip Štadler postavljen za prvog vrhbosanskog nadbiskupa.
Mustafa-beg Fadilpašić umro je u Sarajevu 1892. godine nakon kraće bolesti. Sahranjen je u haremu Gazi Husrev-begove džamije, a na njegovom nišanu uklesan je pjesnički natpis na turskom jeziku kojim se naglašava njegov ugled, pobožnost i pripadnost sarajevskom esrafu. U sjećanju je ostao kao prvi zvanični gradonačelnik Sarajeva i jedan od najzaslužnijih ljudi za njegovu modernizaciju u drugoj polovini XIX stoljeća.
Adis Holjan
