Nurija Pozderac bio je bosanskohercegovački učitelj i političar rođen 1892. godine u Cazinu. Potjecao je iz ugledne porodice, od oca Mustafa-age, koji je bio jedan od posljednjih aga u Cazinskoj krajini. Posthumno je odlikovan Ordenom narodnog oslobođenja.
Pozderac je imao osmero djece (četiri sina i četiri kćeri), a među njegovim potomcima posebno se ističu sinovi Hamdija i Hakija, koji su igrali značajne uloge u političkom životu socijalističke Jugoslavije. Hamdija Pozderac je bio naročito važna figura: tokom 1980-ih nalazio se u samom vrhu jugoslavenske države. Bio je potpredsjednik Predsjedništva SFRJ i kandidat za predsjednika, a u okviru Bosne i Hercegovine snažno se zalagao za afirmaciju Muslimana kao naroda, što ga je često dovodilo u sukob sa srpskim političkim strukturama tog vremena. Njegov politički angažman ostavio je dubok trag u historiji BiH.
Nakon školovanja i služenja vojnog roka, tokom Prvog svjetskog rata, Nurija Pozderac zarobljen je u Galiciji, a zatim se pridružio Crvenoj armiji, podržavajući ideju ujedinjenja južnoslavenskih naroda.
Po povratku u domovinu, politički se angažirao kroz Jugoslavensku muslimansku organizaciju, te postao najmlađi poslanik u Ustavotvornoj skupštini Kraljevine SHS. Tokom 1930-ih bio je oštar kritičar agrarne reforme i politike prema muslimanskim zemljoposjednicima. Godine 1939. izabran je za potpredsjednika Narodne skupštine u Beogradu.
Nakon stvaranja Nezavisne Države Hrvatske, odbio je ponudu za ministarsku funkciju i priključio se partizanima. Postao je predsjednik NOO-a u Cazinu i potpredsjednik Izvršnog odbora AVNOJ-a.
Devleta Pozderac, supruga Nurije Pozderca, igrala je izuzetno važnu, ulogu u njegovom političkom i privatnom životu. Potjecala je iz obrazovane i imućne porodice, a među Cazinjankama i Cazinjacima bila je poznata po svojoj mudrosti, staloženosti i toplini. Za Nuriju nije bila samo supruga, već istinski savjetnik, saradnik i oslonac. U trenucima kada je Nurija bio odsutan zbog političkih i vojnih obaveza, Devleta je imala ovlaštenje da donosi odluke u njegovo ime, što svjedoči o njenom ugledu, povjerenju i sposobnosti.
Zbog njihove zajedničke borbe protiv ustaškog režima i zbog toga što su u svojoj kući skrivali civile, Devleta je bila izložena represijama, uključujući i zatočeništvo u logoru. Iako je preživjela mučenja, nikada nije do kraja ispričala kroz šta je prošla. Njena tišina ostala je nijema svjedokinja patnje, ali i hrabrosti žene koja je ostala uz Nuriju u svim ključnim trenucima borbe za slobodu i pravdu. Nurija i supruga Devleta 1941. godine su spasili grupu Jevreja, zbog čega su kasnije nagrađeni titulom Pravednici među narodima.
Nurija Pozderac učestvovao je u Narodnooslobodilačkoj borbi od 1941. godine. Već naredne, 1942. godine, izabran je za predsjednika Narodnooslobodilačkog odbora (NOO) u Cazinu, čime je postao jedan od ključnih organizatora antifašističkog otpora u tom kraju.
Tokom rata, Nurija Pozderac održavao je stalne kontakte s najvišim rukovodstvom Narodnooslobodilačkog pokreta širom zemlje, što je doprinijelo njegovom gotovo jednoglasnom izboru za potpredsjednika Izvršnog odbora AVNOJ-a na Prvom zasjedanju 26. novembra 1942. u Bihaću. U tim historijskim danima, Cazin i samog Pozderca posjetio je i Josip Broz Tito. Nurija, iako u vrhu NOP-a, nikada nije pristupio Komunističkoj partiji – ostao je vjernik musliman.
U toku Pete neprijateljske ofanzive, poznate kao Bitka na Sutjesci, Nurija Pozderac je 8. juna 1943. ranjen u šumi kod katuna Duži na visoravni Vučevo, iznad rijeke Sutjeske. Zbog težine povreda, preminuo je četiri dana kasnije, 12. juna 1943, tokom premještanja partizanskih jedinica i ranjenika prema slobodnoj teritoriji, na mjestu zvanom Dragoš-Sedlo.
Nije mnogo poznato da su Nurija i Devleta Pozderac pradedo i pranana ne samo bivšeg ministra vanjskih poslova Srbije i nekadašnjeg predsjedavajućeg Generalne skupštine Ujedinjenih naroda, Vuka Jeremića, već i nekadašnjeg premijera Unsko-sanskog kantona, visokog funkcionera SDP-a i bivšeg gradonačelnika Bihaća, Hamdije Lipovače. Ova veza svjedoči o dugoj političkoj tradiciji i utjecaju porodice Pozderac na prostorima bivše Jugoslavije, kako kroz historijsku borbu za slobodu, tako i kroz savremeni politički angažman njihovih potomaka.
Nurija Pozderac je bio jedan od ključnih bosanskohercegovačkih političara koji su se hrabro i dosljedno borili protiv fašističkih snaga tokom Drugog svjetskog rata. Njegova uloga u Narodnooslobodilačkom pokretu bila je od velike važnosti. Pozderac nije bio samo politički vođa, već i simbol pravednosti, hrabrosti i dostojanstva bosanskohercegovačkog naroda. Njegova predanost slobodi i jednakosti ostaje trajni primjer viteštva u borbi protiv fašizma. Bosna i Hercegovina, kroz ljude poput njega, pokazala je da je uvijek bila na pravoj strani historijei, boreći se za pravdu i slobodu u najtežim trenucima.
Adis Holjan
