Smail Šikalo, ili kako su ga od milja zvali Smajo, sin Jusufa i Melće rođene Đipa, rođen je 27. aprila 1967. godine u Plužinama kod Nevesinja. Odrastao je u porodici s osmero djece, a nakon što su rano ostali bez oca, njihova majka je preuzela brigu o porodici. Osnovnu školu završio je u Boljakovom Potoku, a srednju Elektrotehničku školu u Buča Potoku. Bio je sportista, bavio se fudbalom i posebno tekvandoom, u kojem je stekao zvanje majstora. Uz to, bio je i pjesnik. Nosio je dugu kosu i šešir, po čemu je bio prepoznatljiv, ali ono što ga je najviše izdvajalo bila je njegova nježna, gotovo djevojačka duša.
U odbranu Republike Bosne i Hercegovine uključio se već 1992. godine, kao komandir čete vojne policije 2. viteške motorizovane brigade. Bio je poznat po hrabrosti i odlučnosti na ratištu. Prvi put je ranjen 2. maja 1992. godine tokom borbi kod zgrade Elektroprivrede, kada su četničke snage napadale Skenderiju i Predsjedništvo. Tom prilikom je hrabro koristio razna oružja, uključujući i ručni bacač, i predvodio grupu boraca u odbrani mosta kod Strojorada. U toj borbi se istakao i njegov prijatelj Joja, Srbin koji se borio rame uz rame sa Smajom, a koji je kasnije poginuo boreći se na strani Armije RBiH.
Drugi put je ranjen 8. augusta 1992. godine na području Rajlovca, tokom akcije neutralisanja neprijateljskog policijskog punkta. Tada je sa sedamnaestogodišnjim Almirom Saračevićem ostao u nezgodnom položaju kada su se ostali saborci povukli. Četnici su ih granatirali, a Smajo je zadobio 17 gelera. Uprkos teškim ranama, uspio je izvući Almira na leđima, zajedno s oružjem koje su ostavili ostali borci. Ipak, u toj akciji zaboravio je šešir, zbog čega su mu kasnije četnici dobacivali: “Smajo, ostao ti je šešir u Rajlovcu!”
Treće, kobno ranjavanje dogodilo se 1. decembra 1992. godine na Sokolju, kada su četnici izveli napad i privremeno zauzeli dio naselja. Prilikom protunapada i povezivanja linija, Smajo je, pokušavajući pomoći ranjenom saborcu, pogođen gelerom u glavu. Nakon sedmodnevne borbe za život, preminuo je 8. decembra 1992. godine u bolnici Koševo.
Iako snažan, atletski građen i nosilac crnog pojasa, Smajo nije preživio rane koje je zadobio. Iako se borio na brojnim sarajevskim ratištima, upravo Žuč je bio njegova najvažnija linija, mjesto gdje je kao jedan od prvoboraca Patriotske lige pripremao komšije za odbranu i naoružavao ih. Zajedno s komandantom Safetom Zajkom i saborcima odbranio je Boljakov Potok, Briješće, Sokolje, a zatim i ratovao na Žuči, te učestvovao u blokadi kasarne „Jusuf Džonlić“.
Ukopan je 9. decembra na šehidskom mezarju Kovači. Tokom rata ranjavan je ukupno tri puta. Na dan dženaze posthumno mu je dodijeljeno ratno priznanje Zlatni ljiljan, a 1994. godine odlikovan je Medaljom za hrabrost i proizveden u čin majora Armije Republike Bosne i Hercegovine. Njegova hrabrost, požrtvovanost i ljubav prema domovini ostali su zapamćeni među saborcima i porodicom.
Smajo Šikalo imao je samo 25 godina kada je poginuo, ostavivši iza sebe snažan trag hrabrosti i čestitosti. Njegova majka Melća, teško pogođena gubitkom, govorila je kako nikada nije smjela pokazati suze dok je njen sin bio ranjen, bila je svjesna njegove unutrašnje osjetljivosti, i zato je skrivala bol. Njegova sestra Elzedina pojašnjava da niko iz porodice nije smio pokazivati nježnost prema njemu, jer je Smajo bio izuzetno nježan u duši, i lako bi se slomio.
Smajo je vjerovao da neće preživjeti rat, govorio je da je sam sebi već klanjao dženazu. I zaista, život je dao za domovinu, vjerujući da je njena sloboda važnija od vlastitog života.
Smajo je posebno poštovao komandanta Zajku, kojeg je smatrao oličenjem ljudske čestitosti. Poštovanje je bilo obostrano jer je Zajko je prema njemu gajio duboko uvažavanje i uvijek bi ga dočekivao stojeći, što dovoljno govori o tome koliko je Smajo bio cijenjen među saborcima.
Adis Holjan
