Teufik Velagić (Blagaj, 28. januara 1925 – Beč/Sarajevo, 19. novembra 2013) bio je bosanskohercegovački političar, istaknuti član organizacije Mladi Muslimani i jedan od ključnih učesnika u formiranju Stranke demokratske akcije 1990. godine. Poznat je po svom dugogodišnjem zalaganju za očuvanje islamskog i nacionalnog identiteta Bošnjaka, kao i po radu u emigraciji na zaštiti i podršci bošnjačke zajednice.
Rođen je u Blagaju kao sin Mehmed-bega i Hajrije rođ. Muradbegović iz Višića kod Čapljine. U rodnom mjestu završio je mekteb i četverorazrednu osnovnu školu, a 1936. godine upisao je nižu i potom višu realnu gimnaziju u Mostaru, koju je završio 1944. godine. Nakon gimnazije upisuje Višu islamsku teološku školu u Sarajevu, djelomično kako bi izbjegao mobilizaciju u domobrane. Ipak, bio je mobiliziran i služio vojsku u periodu od aprila 1945. do aprila 1947. godine.
Po završetku vojne službe, Velagić se upisuje na Poljoprivredni fakultet u Zagrebu, s ciljem da postane agronom. Tokom studija, zajedno sa Nedžibom Šaćirbegovićem i Tarikom Muftićem, 1949. godine organizuje grupu Mladi Muslimani, koja je okupljala mlade bošnjačke intelektualce i zalagala se za očuvanje islamskog i nacionalnog identiteta. U aprilu 1949. uhićen je od strane UDBA-e u Zagrebu, dok se vraćao s džume, i sproveden u Sarajevo. Tamo je, zajedno s mnogim članovima grupe, bio podvrgnut isljeđivanju i političkom progonu. U junu iste godine osuđen je na 15 godina zatvora, gubitak građanskih prava i prinudni rad, a kaznu je odslužio u Stocu i Zenici. Za razliku od nekih svojih kolega, u zatvoru nije premlaćivan, ali je bio svjedok teških uvjeta i represije nad bošnjačkim intelektualcima.
Tokom zatvorskih godina Velagić je, iako lišen slobode, održavao intelektualnu i moralnu disciplinu, te donio odluku da će nakon završetka studija emigrirati iz Jugoslavije. Po uvjetnom puštanju 1959. godine nastavlja obrazovanje i 1961. godine diplomira agronomiju u Zagrebu. Kratko radi kao akviziter i na Sajmu knjiga, ali ga već tada prati želja za odlaskom iz zemlje.
Dana 29. juna 1962. godine ilegalno prelazi granicu u Mariboru i prijavljuje se austrijskim vlastima. Tada se izjašnjava kao Bošnjak, što je bila rijetkost među bošnjačkim intelektualcima u tom periodu. Nastanjuje se u Beču, gdje radi u građevinskoj industriji, tekstilnoj tvornici, te većinu radnog vijeka provodi u dobrotvornoj organizaciji za prihvat političkih izbjeglica i u Ekumenskom vijeću crkava u Genevi. Kroz svoj rad u ovim organizacijama pomagao je brojnim izbjeglicama iz Jugoslavije i drugih zemalja, a posebno Bošnjacima.
Velagić je u emigraciji ostao aktivan u političkom i društvenom životu Bošnjaka. Objavljivao je članke o položaju Bošnjaka i nacionalnim pitanjima u časopisima Savremenik i Bosanski pogledi. Njegova razmišljanja o Bošnjacima uključivala su pitanje očuvanja identiteta, slobode vjere i borbe za prava, ali i kritički osvrt na slabosti i unutarnje probleme bošnjačke zajednice. Aktivno je učestvovao u radu SDA od njenog osnivanja, a u kontaktima s evropskim vladama nastojao je afirmirati interese Bosne i Hercegovine.
U Beču je osnovao Muslimansku socijalnu službu 1992. godine, koja je okupljala intelektualne Bošnjake i druge muslimane iz Bosne i Hercegovine, te je bila temelj za prvi bošnjački džemat u Evropi, nazvan Gazi Husrev-beg Beč. Svoj stan u Beču, kupljen vlastitim sredstvima, ostavio je u testamentu kao vakuf za potrebe Mladih Muslimana i Islamske zajednice u Austriji.
Velagić nije zasnovao porodicu, posvećujući svoj život borbi za Bošnjake i očuvanju njihove kulturne i vjerske tradicije. Njegov život obilježila je upornost, intelektualni rad, moralna dosljednost i neprekidna borba za prava svog naroda, unatoč represivnom režimu i teškim uvjetima zatvora.
Umro je 19. novembra 2013. godine, a dženaza namaz je klanjana 21. novembra u haremu Ali-pašine džamije u Sarajevu. Njegov doprinos bošnjačkom političkom i kulturnom životu ostaje trajno zabilježen kroz organizaciju Mladi muslimani, rad u SDA, te brojne humanitarne i društvene aktivnosti u emigraciji.
Adis Holjan
