Zehra Dizdarević (1942–2025) bila je bosanskohercegovačka akademkinja, profesorica emerita, pulmologinja, klinička imunologinja i značajna zdravstvena i društvena radnica, prepoznata po svom višedecenijskom doprinosu medicini, obrazovanju i javnom zdravstvu u Bosni i Hercegovini.
Rođena je 3. jula 1942. godine u Doboju, gdje je završila osnovnu školu i gimnaziju. Na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu diplomirala je 17. novembra 1966. godine. Specijalistički ispit iz pneumoftiziologije položila je 1974. godine na Klinici za plućne bolesti i TBC „Podhrastovi“, a subspecijalizaciju iz alergologije i kliničke imunologije završila je 1984. godine u Novom Sadu. Postdiplomski studij „Osnovi medicinskog istraživanja“ pohađala je 1978/1979. godine, sa prosjekom 10. Magistarski rad odbranila je 1980. godine, a doktorsku disertaciju 1984. godine.
Tokom svoje bogate akademske karijere, prošla je sve akademske titule, od asistenta do redovne profesorice na Katedri za internu medicinu pneumoftiziologiju, Medicinskog fakulteta i Fakulteta zdravstvenih studija Univerziteta u Sarajevu. Redovna profesorica postala je 1996, a profesorica emerita 2010. godine. Predavala je i na drugim fakultetima: Farmaceutskom fakultetu, Fakultetu zdravstvenih studija i Katedri za imunologiju. Aktivno je učestvovala u postdiplomskoj nastavi, bila rukovoditeljica kliničkog smjera, šefica katedri i mentorica u 15 doktorskih disertacija, 53 magistarska rada i 198 diplomskih radova.
U kliničkom radu, bila je šefica Odjeljenja intenzivne njege, a zatim i šefica Klinike za plućne bolesti i TBC „Podhrastovi“ (1993–2003). Obnašala je funkciju direktorice internih disciplina KCUS-a, te bila jedna od ključnih ličnosti u njegovom razvoju. Inicirala je i realizirala niz infrastrukturnih i dijagnostičkih projekata, uključujući renoviranje klinike i uvođenje lifta zahvaljujući donacijama.
Na političkom i javnozdravstvenom planu, bila je dvostruka ministrica zdravstva Kantona Sarajevo (1998–2000, 2003–2007), članica Federalnog parlamenta i delegatkinja u Skupštini KS, gdje je predsjedavala Komisijom za ljudska prava. Bila je nacionalna koordinatorica i ekspert menadžerica za tuberkulozu i plućne bolesti ispred WHO, te nacionalna korespondentica u okviru EURO TB projekta. Implementirala je DOTS strategiju liječenja TBC-a u BiH i vodila nacionalni program za TBC kroz četiri revizije.
Objavila je 13 monografija i brojne udžbenike, uključujući univerzitetski udžbenik iz pulmologije, „Pulmologiju dobi iznad 60 godina“, „Kliničku imunologiju“ (dva toma), te priručnik o glukokortikoidima. Prevodila je i stručnu literaturu, među kojima i WHO priručnik za TBC. Bila je glavni urednik velikog projekta „Dijagnostički i terapijski vodiči“ (28 vodiča), uključujući i vodič za medicinski otpad.
Vodila je brojne domaće i međunarodne projekte, među kojima i istraživanja o sarkoidozi, karcinomu pluća, AIDS-u i rezistentnoj TBC, uz saradnju sa WHO, UNDP-om i Soroš fondacijom. Klinika „Podhrastovi“ pod njenim vodstvom postala je referalni centar za multicentrične studije.
Bila je osnivač i predsjednica Udruženja pulmologa BiH i Respiratornog udruženja BiH, član predsjedništva Sabora ljekara BiH, osnivačica i glavna urednica Medicinskog žurnala KCUS (1994–2008), članica redakcije Medicinskog arhiva, članica Etičkog komiteta FBiH, te aktivna u brojnim stručnim tijelima ANUBiH.
Bila je potpredsjednica i jedna od osnivačica Bosanske akademije nauka i umjetnosti “Kulin ban”, članica Vijeća bošnjačkih intelektualaca i 13 različitih akademija.
Za svoj doprinos nauci i društvu, odlikovana je s više od 30 domaćih priznanja i zahvalnica – među kojima se izdvajaju Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva (2004, 2005), titula najuspješnije žene (1997, 2000, 2001) – kao i s više od 10 međunarodnih priznanja, uključujući Počasni doktorat nauka (Malaga, 1990), Povelju velike žene 21. stoljeća (American Biographic Institute), te priznanje za doprinos u borbi protiv TBC-a (Britansko udruženje, 1998).
Preminula je 2025. godine kao emeritus profesorica i ugledna akademkinja, ostavivši dubok trag u medicinskoj nauci, obrazovanju i zdravstvu Bosne i Hercegovine.
Adis Holjan
